Plotseling overkomt het je: je voelt je hart tekeer gaan en slaat dicht: even kun je niets meer, alles is geblokkeerd. Je hoofd kan niet meer op iets zinnigs komen en je lijf is verstard….
Als degene die je net wat vroeg vervolgens ook nog door blijft vragen of je even antwoord kan geven, draai je om en loop je weg. Er kan nu écht even niets meer bij. Je hoofd is overvol. Weg gaan en een plek alleen opzoeken, is het enige dat je nu nog kunt doen.
Het duurt even voor dit weer gezakt is. En achteraf vraag je je af waarom dit gebeurt en waarom het zo van niks naar zo heftig kan gaan – feitelijk was er niet zoveel aan de hand. Er werd je gewoon wat gevraagd. Het overvalt je en je baalt er goed van. Achteraf weet je ook wel dat zomaar weglopen niet handig is – het wordt waarschijnlijk niet zo op prijs gesteld door je collega…wat ga je daar nou weer mee doen? Met die gedachte wordt het ook niet echt rustig in je hoofd – je gedachtes tollen door, je hoofd probeert te bedenken wat er mogelijk voor reactie komt als ze zo weer naar je werkplek loopt, wat je gaat zeggen en wat juist niet en hoe kun je er nou achter komen wat er daarnet eigenlijk gevraagd was???
De onrust blijft, maar goed, je zult toch verder moeten met je werk. Dus dat doe je dan maar, maar het is moeilijk om de concentratie die je had voordat je collega kwam, weer terug te pakken.
Autisme en stress “vanuit het niets”
Bovenstaande verhaal is een voorbeeld waarin je ziet dat er ogenschijnlijk vanuit het niets ineens een heftige stresspiek ontstaat. In dit geval uitte zich dat door het dichtslaan, weglopen en een hoofd vol doormalende gedachten. Ieder mens heeft weer andere stress-signalen. Welke ken jij van jezelf?
- boos worden
- hartkloppingen en duizelingen
- dat het zweet je uitbreekt
- heel veel onrust in je lijf voelen
- tikken of friemelen
- plotselinge angst, machteloosheid, controleverlies
- huilen
- schelden en tieren
- je verlamd voelen
- …..iets anders?
De heftigheid is knap rottig – kan t niet wat minder?
Het zijn de heftige stress-signalen waar je last van hebt en waar je vanaf wil. En vaak is het zo dat ook je omgeving hier veel last van ondervindt.
Als je minder van deze heftige stressmomenten wil hebben, is het essentieel om je te realiseren dat ze er niet ‘zomaar ineens’ zijn – ook al lijkt dit wel zo.
Meestal is er sprake van een opeenstapeling van kleinere en grotere stressoorzaken – vaak zonder dat je je dat bewust bent.
Stress loopt langzaam op. Je lijf geeft vanaf het begin diverse signalen af, maar nog niet zo sterk. Het zijn echter wel jouw persoonlijke alarmbellen! En als je die alarmbellen negeert, gaan ze vanzelf heftiger en heftigere signalen afgeven…net zo lang totdat je wel móet reageren! Of nu wilt of niet! Zoals bij degene in bovenstaande verhaal wegloopt omdat dit gewoon noodzakelijk is om zich te herpakken.
Je hebt je hele leven geleerd om door te zetten….’normaal’ te doen
Maar als je niet zo goed voelt wat er gebeurt in je lijf en je hebt je hele leven geleerd om door te zetten, om keihard te werken om maar gewoon alles mee te kunnen doen wat er van je verlangd werd, dan merk je dat langzaam oplopen van de stress niet meer.
Daarnaast kan het ook zo zijn dat je sowieso moeite hebt met voelen wat er in je lijf gebeurt. Veel mensen met autisme zijn zo gewend d.m.v. analyse dingen op te lossen waardoor ze meer ‘in hun hoofd’ zitten. Daarnaast kan er ook sprake zijn van ondergevoeligheid voor bepaalde prikkels (ook die vanuit je lichaam), waardoor het moeilijker is om de stress-signalen op te merken en/of er de juiste betekenis aan te koppelen.
En in de drukte van alledag, waarin je vooral aan het overleven bent, is het moeilijker om je bewustzijn bij je lichaamssignalen te houden.
Dan voel je de stress pas bij die laatste druppel die de emmer deed overlopen – oftewel als je het laatste dat gebeurde (zoals in bovenstaande voorbeeld de vraag van een collega terwijl jij gefocust aan het werk was) écht teveel was. Je kon het er niet meer bij hebben!
Als op tijd leren voelen wanneer je stress opbouwt essentieel is, hoe doe je dat dan?
Sta stil.
- Je kunt 2-3 momenten op een dag voor jezelf kiezen om je even terug te trekken en bewust na te gaan welke stress signalen je nu opmerkt. Door dit regelmatig te doen, zul je merken dat het makkelijker wordt om dit waar te nemen.
Ga met je aandacht naar je lijf: wat merkte je op bij jezelf?
- Hartkloppingen
- Klamme handen
- Hoge ademhaling
- Druk in je hoofd
- Gespannen spieren
- Soort ‘druk’ achter de ogen
- ….?
Vraag jezelf af wat je deed
- Mopperen
- Rusteloos bewegen
- Gehaast eten/drinken/lopen/praten
- Ruzie maken
- Stil zijn
- ….
Wat merkte je in je hoofd?
- Onrustige gedachten
- Gebrek aan concentratie
- Negatief gepieker
- Scenariodenken
- …..
Vraag eventueel aan iemand die je vertrouwt of diegene bepaalde dingen aan je ziet als de stress op loopt.
- Dit kan je helpen om te bepalen waar je op kunt letten als stress-signaal. Andere mensen zien namelijk dingen aan jou die je zelf nog niet in de gaten hebt.
Zorg dat je een klein notitieboekje hebt zodat je deze bevindingen hierin op kunt schrijven.
Jouw persoonlijke set alarmbellen helpen je naar meer rust in je leven
Je zult zien dat je een eigen set aan stress-signalen hebt. Door er dagelijks even bij stil te staan zul je al vrij snel automatisch bewuster op gaat letten wat er gebeurt. Puur omdat je het sneller herkent.
En als je eerder herkent dat de stress op loopt, wordt het vanzelf ook makkelijker om hier tijdig op te anticiperen en een moment van rust te pakken. En als je stress daardoor minder hoog oploopt, kun je makkelijker en sneller herstellen.
In mijn praktijk zie ik dat als ze erover nadenken, de meeste mensen best weten wat ze zoal doen, maar niet beseffen dat dit dan een stress-signaal was. Vaak is het dus ook gewoon een kwestie van weten dat bepaald gedrag, stress-gedrag is.
Daarom heb ik veelvoorkomende stress-signalen bij elkaar gezet. Het doornemen hiervan levert vaak verrassende herkenning op, waardoor het makkelijker is om de juiste betekenis aan je eigen gedrag te geven. Daarmee wordt het ook makkelijk om met compassie naar jezelf te kijken, in plaats van dat je jezelf ook nog eens veroordeelt: ‘Ik lijk wel gek dat ik dat doe!’. Ook acceptatie is een belangrijke stap naar meer rust in je leven!
Vind ook jij het lastig om te zien wat nou jouw stress signalen zijn, download dan deze gratis oefening om je stress-signalen stap voor stap in kaart te brengen.
Het herkennen van je stress-signalen is de eerste stap van de 7 stappen die je helpen om meer rust en plezier in je leven te creëren. In mijn volgende blog zal ik je meenemen naar stap 2: de stressoorzaken horend bij autisme.
Leesvoer-suggesties m.b.t. fijnere stresshantering bij autisme
Gratis praktische oefening voor het stap voor stap in kaart brengen van je stress-signalen
Waarom is het zo lastig om je stresslevel hanteerbaar te houden?
Stress-oorzaken: handig om te kennen!
Structuur brengt muziek in je leven
Balans voor overzicht en opladen
De dagelijkse worsteling met stress mag wel eens stoppen….
Merk je bij jezelf dat je elke dag zo moe bent, dat het steeds moeilijker wordt om je werk goed te doen en het contact met je partner en/of kinderen goed te onderhouden en wil je dit echt anders gaan doen, dan is de training ‘Laat stress geen burn-out worden’ wellicht geschikt voor jou.
Dit is een zeer praktische training waarin je gedurende een half jaar leert hoe je je stress kunt verminderen en meer rust in kunt bouwen, zodat je toewerkt naar een levensritme dat meer past bij jou en waar jij je goed bij voelt. Je leest er hier meer over.
