Tennis, licht en warmte

Het is even voor half tien ’s avonds. We zijn lekker aan het tennissen met z’n viertjes. Dochter en manlief vinden het toch wel donker worden – ze kunnen de bal steeds minder goed zien. Zoon (ass) vindt dit onzin, hij gaat het nu juíst goed zien! Dit is pas fijn licht!

Mijn man oppert om de lampen van de tennisbaan aan te doen, dan kunnen we nog even door. Zoon wil best wel door tennissen, maar NIET met die lampen aan! Dat is veel te fel!

Uiteindelijk stoppen we dus maar als 3 van de 4 personen de bal nauwelijks meer kunnen zien;)

We wandelen naar de uitgang. De temperatuur was lekker zo op deze mooie lenteavond vinden we allemaal. Alhoewel zoon aan geeft dat het in het begin nog wel te warm was….tja, toen had je je vest nog aan kerel! Allemaal hadden we al een laagje kleding uitgedaan zodra we warm gespeeld waren, maar zoonlief houdt er niet zo van om te wisselen van kleding. Hij draagt ook altijd, hoe heet het ook is, zachte kleding met lange mouwen en lange broeken. Stad en land zoek ik af naar kleding die hem fijn zit en die hem past. En met zijn 2 meter lange nog slungelige puberlijf is dat best een kunst (alhoewel ik pas Highly Tall heb ontdekt voor zachte joggingbroeken die smal en lang genoeg zijn!)

Hij voelt niet altijd goed of het te koud of te warm is aan zijn lijf. Uiteindelijk wel, maar dan nog – eer dat het gevoel van ‘te warm’ of ‘te koud’ omgezet wordt in een actie om daar wat aan te doen, kan even duren. Als ik denk dat het echt niet passend is, vraag ik hem om even goed te voelen aan zijn lijf. Dat helpt om daar weer bewust contact mee te maken en dan weet hij het wel. Maar automatisch gaat het niet.

BBQ en Roomservice

Nog zo’n ding dat lastig kan zijn als je een andere prikkelverwerking hebt: BBQ-en.

Het was afgelopen dagen prachtig weer en vanuit de tuinen komt gezellig geklets, gekletter met bestek, gelach, zachte muziek en de geur van BBQ-vlees.

Driekwart van ons gezin vindt dat leuk, maar die ene kwart écht niet! Het is hem te onrustig: al die geluiden, al die geuren, andere smaken en dan ook nog eens lang wachten op het eten en op een andere plek zitten. Al met al is dit gewoon veel te onrustig en raakt zoonlief van zoiets overprikkeld…als hij erbij zou moeten zijn dan. Hij mag dat namelijk gewoon aangeven.

In de praktijk betekent dit dat ik hem roomservice geef: een bord eten boven op zijn kamer, achter de pc. Met de uitnodiging om zelf nog wat te komen halen als hij het lekker vindt. En dan komt hij wel, eventjes. Maar dat is genoeg. Hij is vrolijk en ontspannen.

Het zal in een ander gezin misschien gek zijn, maar voor ons is het prima. Wij lekker BBQ, hij lekker een keer roomservice. Een feestje voor iedereen 😉 Een ander moment delen we wel weer samen, zoals het tennissen.

Prikkels aan je lijf

Stoeien is ook zo’n ding dat nodig is in ons huis. Zachte aanrakingen zijn brllllrrr…..maar een stevige knuffel of stoeien, dat is fijn! Een kus voelt raar, dat is nat. Maar wang tegen wang, dat kan weer wel.

Behalve dat het gaat om het gevoel van aangeraakt worden, speelt hier nog een ding mee qua prikkelverwerking:

Heb je een idee van wat jouw lijf met het lijf van de ander doet?

Voel je hoe hard je iemand vast houdt?

Hoe hard je kietelt?

Kun je het aanpassen aan de ander? Kun je het zelf reguleren?

We gaan er vaak van uit dat je deze interne signalen gewoon automatisch voelt, maar bij iemand met autisme, is dat niet altijd zo – maar dat kan dus erg verschillen per persoon. Ga voor jezelf maar eens hoe dit bij jou is. En wat merkt je partner hierover op?

Als het gaat om lichamelijke aanraking, zeker in relatie (partners, ouder-kind), dan is het belangrijk om goed te weten wat je prettig vindt en wat de ander prettig vindt. Het is daarom belangrijk dat je dit duidelijk met elkaar bespreekt als je merkt dat aanraken ‘gedoe’ geeft.

Over prikkelverwerking valt uiteraard echt nog heeeeel veeeel meer te vertellen. Maar dan wordt dit geen blog, maar een boek! Ik schrijf er vast in de toekomst nog wel meer blogs over;)

Terug naar de kern: Dit blog is stap 5 van de route naar meer rust.

Daarvoor is het belangrijk om voor jezelf te kijken van welke prikkels je last hebt. Als je te lang of teveel prikkels te verduren krijgt, is dat op zijn minst knap vermoeiend. Soms sluipt het er in met dagelijkse geluiden die je gewend bent, of waarvan je vindt dat ze erbij horen. Zoals bepaalde geluiden op je werk, de zoemende lamp, de airco, het zonlicht, het geluid van de auto, of het huilen van je kind. Een andere keer weet je bewust dat het teveel is omdat het duidelijk niet een gebruikelijke prikkel is. Je stress kan behoorlijk oplopen als je dit de hele dag gewoon maar toe laat.

Als het te lang door gaat, legt het je denkvermogen gewoon plat. Je hersens kunnen alle binnenkomende prikkels simpelweg niet verwerken en dat betekent kortsluiting! Met als gevolg weglopen, woede, paniek of je totaal terugtrekken uit elk contact.

Ga voor jezelf eens na met welke prikkels je moeite hebt en wat dit voor jou in je dagelijks leven betekent:

• Horen: zijn er geluiden waar je niet tegen kunt? Of die je rust geven?
• Zien: wat voor soort licht vind je prettig?
• Voelen: wat vind je prettig qua kleding, aanraking, kou, warm, lichte deken, zware deken?
• Ruiken: hoe gevoelig ben je voor geuren?
• Proeven: verschillende smaken door elkaar? Pittig of juist niet? En welke consistentie moet je eten hebben? (misschien hoort dit eigenlijk bij ‘voelen’: soms voelt eten gewoon niet lekker in je mond)
• Signalen van je lichaam (pijn, honger, dorst, …enz)
• Evenwicht (heb je er moeite mee of vind je bijvoorbeeld ronddraaien in de kermis of op een draaischommel stiekem heeerlijk)
• Gevoel van je plaats in de ruimte (bijv stoot je makkelijk tegen de deurpost aan, stoot je makkelijk wat om?)
• Gedachtes die je blijven storen en zich alsmaar in je hoofd opdringen zodat je je niet meer kunt concentreren op wat je wilde doen.
• Energie van anderen (het gevoel van teveel mensen om je heen, misschien ben je gevoelig voor allerlei spanningen en emoties van anderen zonder dat je daar vat op hebt)
• Bepaald eten waar je sneller buikpijn van krijgt
• …en misschien zijn er nog wel meer dingen die jij bij jezelf opmerkt.

Wat kun je zoal doen om beter om te gaan met alle binnenkomende prikkels?

1. Ten eerste: je prikkelgevoeligheid serieus nemen!
2. Houd rekening met je belastbaarheid. Merk op wanneer het je teveel wordt en wacht dan niet te lang, maar doe er wat mee zodra dat kan. Je stress-signalen zijn hier je grote helpers;)
3. Trek je zo mogelijk even terug om geluiden te beperken
4. Bouw voldoende rustmomenten in (dan kun je prikkels beter handelen)
5. Gebruik hulpmiddelen om binnenkomende prikkels te dempen zoals oordopjes of koptelefoon met antigeluid, eigen muziek, zonnebril, gordijnen/zonnescherm, instelling van de hoeveelheid licht van je beeldscherm aanpassen
6. Als het teveel is: blijf rustig ademen, leg desnoods je hand op je buik om naar je buik toe te ademen, verlaag je tempo. Daarmee wordt je hoofd wat rustiger en kun je beter blijven nadenken over wat je nu gaat doen om erger te voorkomen.
7. Schrijf op wat er allemaal in je hoofd zit en probeer de punten allemaal één voor één af te ronden of te parkeren. In plaats van chaos-gedachten, krijg je er dan meer grip op.
8. Voeg prettige prikkels toe (bijvoorbeeld zware deken, fijne muziek, drukvest, bepaalde beweging)
9. Leg aan anderen uit van welke prikkels je last hebt en wat je helpt om er minder last van te ervaren. Daarmee maak je het voor anderen makkelijker om het te begrijpen als je bijvoorbeeld met een koptelefoon op werkt of niet mee doet aan de BBQ of je even terug trekt van een verjaardag om wat voor jezelf te gaan doen.
10. Als het mogelijk is om een eigen ruimte te creëren, prikkelarm en overzichtelijk, prettig voor jou, waar niemand aan je spullen zit, niemand je zomaar stoort, dan is dat wel een aanrader om te hebben. Je kunt zo nodig binnen je gezin afspraken maken over wanneer je daar bent en hoe lang je niet gestoord kunt worden omdat je echt even moet bijtanken of ‘ontprikkelen’.

Welke dingen kunnen jou helpen om oververmoeidheid door overprikkeling wat in te perken?