Overprikkeld door ontwenning

Herken je dit  (of een variatie hierop) voor jezelf?

Dat het prettig is dat het qua prikkels en sociale contacten een stuk rustiger is?

En dat als je dan ineens wel weer blootgesteld wordt aan die drukte, dat het ook ineens véél is?

Ik weet niet of het ergens op gebaseerd is, maar ik heb zelf vanuit ervaring het idee dat een deel ook te maken heeft met gewenning. En daarnaast met wat je van nature goed áán kunt qua prikkels.

Daarnaast wordt wat je áán kunt, voor een groot deel bepaald door hoe je in je vel zit. Zit je goed in je vel, dan zul je makkelijker input kunnen verwerken dan wanneer je je beroerd of gestrest voelt. Logisch. Geldt voor iedereen. Bij autisme alleen wel in sterkere mate.

Vanuit het idee van ‘gewenning’ denk ik dat te veel afschermen van prikkels niet per definitie goed is. Dit zorgt er voor dat je weinig meer kunt hebben en dat het daarom belangrijk is om wel dingen op te blijven zoeken en mee om te leren gaan. Je wereld wordt ontzettend beperkt als álles teveel is.

Voorbeeld uit ons gezin

In ons eigen gezin heb ik bij onze zoon bijvoorbeeld gezien dat in de tijd dat hij heel veel thuis zat (geen school), hij het naar buiten gaan in eerste instantie heel druk vond. Alle licht, alle mensen die voorbij lopen/fietsen/rijden, alles onvoorspelbaar. Niet fijn!

We zijn het naar buiten gaan meer en meer op gaan bouwen door de tijd heen. Dus het werd gewoon.

Op een gegeven moment kon hij in een kleine groep werken. Dit werd ook met de tijd makkelijker.

Toen hij mee mocht doen op het Sciencelab op een gewone VWO, moesten we ineens tussen 1700 jongelui door de gangen lopen…

Aan het begin was dit overweldigend voor hem. Later deerde het hem niet meer, liep hij gewoon waar hij heen moest en trok zich er niets meer van aan.

We hadden hem vanwege de lage prikkel-tolerantie op autorijles gezet met het idee dat het OV altijd te druk is…..Maar nu hij in Amsterdam studeert, blijkt hij liever met de trein te reizen dan met de auto. De trein- en stationsdrukte deert hem niet echt meer. Het is bekend.

Er zijn echter nog steeds prikkels die gewoon te veel zijn. Die als het ware niet bij zijn ‘systeem’ passen.

Persoonlijk denk ik niet dat je ‘prikkel-conditie’ voor willekeurig welke prikkels kunt opbouwen. Er kunnen nu eenmaal ook dingen zijn die moeilijk te verhapstukken blijven. De enige manier om daar achter te komen, is uitproberen.

Doseren

Wil je daarmee oefenen, dan denk ik dat het niet zozeer gaat om ‘geen prikkels’ versus ‘alle prikkels’, maar dat het gaat om goed leren doseren.

Doseren is voorzichtig uitproberen. Stapje voor stapje op je eigen tempo.

Daarom een paar tips die je kunnen helpen om makkelijker met prikkels om te gaan:

• Plan bewust bepaalde activiteiten om er aan te wennen – zoals Peter in dit geval weer vaker even de auto in stapt. Dat hoeft niet ineens mega-veel of mega-druk te zijn, maar op zo’n manier dat het je uitdaagt, niet dat het je uitput. Als het uitputtend was, was het écht te veel.
• Heb je een moment van drukte: verlaag je tempo en adem rustig door.
• Weet welke prikkels welke je beter wilt kunnen hanteren. Dat hoeft namelijk niet voor alles te gelden. Er kunnen best dingen zijn die geen nut hebben om aan te wennen (bijv bepaalde kleding, bepaalde geluiden of geuren, bepaalde smaken,…)
• Bouw voldoende rust- en bewegingsmomenten in. Die zorgen ervoor dat je kunt ontprikkelen en ontladen. (Als je twijfelt over wat het verschil is, lees dan dit blog, daarin leg ik dit kort uit)
• Focus op één taak tegelijk. Door de focus, kun je de andere prikkels beter buiten sluiten
• Leid jezelf af van belastende prikkels door aan iets anders te denken of te doen.
• Onderzoek waar vervelende geluiden vandaan komen of hoe iets werkt, hoe lang het duurt of hoe het ontstaat. Het kan zijn dat doordat je een bepaald geluid niet kunt plaatsen in de context, het vooral irritant is en daardoor overheersend aanwezig is. Zo had Anne een keer in een La Place last van een gek soort tikkend geluid – ze werd er gek van. Alle andere dingen (geklets, mensen, geuren, enz), vielen in het niet bij dat éne geluid! Toen ze ging kijken wat het was, bleek iemand van het personeel wortels te snijden, snel en ritmisch. Vanaf het moment dat het duidelijk was, was de irritatie weg.
• Bepaal zelf wat goed voor je is en wat niet. Open deur natuurlijk en tóch noem ik ‘m. Omdat veel mensen dit gedurende hun leven ‘afgeleerd’ hebben in een poging zich aan te passen aan de rest van de wereld.
• Houdt rekening met je belastbaarheid. Die hoort natuurlijk bij deze hierboven. Het kan ook goed zijn dat je belastbaarheid per dag verschilt. Daarom zet ik ‘m er toch apart bij. Misschien heb je voor jezelf bedacht dat het goed is om weer meer tussen de mensen te zijn, maar op een dag dat je slecht geslapen hebt, is het geen goed moment om dit te doen.

Welke van deze tips zou jij willen uitproberen om te oefenen met ‘prikkel-conditie’?

Ik lees het graag terug in de comments!

Heb je over dit blog een vraag of opmerking, mail me gerust!

Gratis oefening om op tijd de signalen van overprikkeling te leren herkennen

Een goed hulpmiddel om tijdig te achterhalen of je richting overprikkeling gaat, is het op tijd herkennen van de signalen uit je lichaam die aangeven dat iets niet ok is voor je.

Wil je dat leren, download dan mijn gratis e-book ‘Leer opkomende stress eerder herkennen en overprikkeling voorkomen’