Elke avond is het weer drama: tandenpoetsen.
Het lukt gewoon niet.
Suus verstijft.
Of ze loopt gewoon weer weg uit de badkamer zonder ook maar iets aangeraakt te hebben…
Overprikkeld door tandenpoetsen
Ze weet wel dat het nodig is om tanden te poetsen, dus op goeie dagen neemt ze zich écht voor om het gewoon te doen.
Ze pakt de tandenborstel, doet er tandpasta op… en dan stopt het.
Ze ziet er zo ontzettend tegenop!
Het prikt en doet pijn in haar mond.
De smaak, de geur en het gevoel dat de tandpasta geeft zijn verschrikkelijk.
De haartjes van de borstel in haar mond doen haar pijn.
Het geluid ervan maakt haar gek.
De gedachten aan niet kunnen poetsen met als gevolg rotte tanden, tandartsgedoe en pijn maken haar in haar hoofd helemaal gek van angst.
Ze raakt er volledig overprikkeld van.
Als het haar eenmaal lukt om te poetsen, merkt ze dat ze daarna zo vol spanning zit dat ze een hele tijd nodig heeft voor ze daarna in slaap kan vallen.
“Ik ben gek! Ik kon het eerst wel en waarom nu dan niet meer?!?”
Het is niet altijd zo heftig geweest. Het is meer iets van de laatste tijd. Ze vindt zichzelf dus ook nog stom dat ze dit niet gewoon doet. Ze móet het gewoon kunnen! Ze deed het eerder ook!
Er is nu echter zó veel onduidelijk en ze ervaart veel stress. Er zitten examens aan te komen en ze kan zich maar moeilijk concentreren. En in deze rare coronatijd, gaat er toch al zoveel anders dan anders. Het stapelt allemaal wat teveel op. Ze is intens moe en gespannen. Dat ze zo veel gevoeliger is voor prikkels heeft alles te maken met haar contant verhoogde stresslevel. Dat is niet 1-2-3 gezakt.
Dus vraagt het voor dit tandenpoets-moment in elk geval om opnieuw te kijken wat ze kunnen doen om beter om te gaan met deze prikkels en het tandenpoetsen makkelijker te maken. Want hoe langer dit duurt, hoe meer spanning ze daar weer van krijgt en dat kan ze er nu echt niet meer bij hebben!
Hoe dan wél?
Moeilijke prikkels zijn beter te verhapstukken door:
- acceptatie dat het nu eenmaal zo is
- het toevoegen van prettige prikkels
- heftigheid van de nare prikkels waar mogelijk verminderen
- meer controle over de prikkels
Met deze wetenschap gaan ze op zoek naar wat werkt voor haar.
Ze ontdekken 3 helpende dingen:
- Drukvest aan voorafgaand aan het poetsen: Dit werkt wonderlijk wel. Een kwartier voordat ze gaat poetsen trekt ze het vest aan, pompt het op tot een prettige druk en gaat lekker op bed zitten, knuffel bij zich in haar armen. Door de druk op haar lijf van het vest, komt de angst in haar hoofd wat tot rust. Daarna kan ze het poetsen beter hebben.
- Andere tandpasta: Marijke heeft uiteindelijk wel 11 verschillende tubes gekocht tot de ze juiste vonden. Voor haar wordt het de elmex Mentholvrij. Gelukkig maakt het de rest van het gezin niet zoveel uit met welke tandpasta ze poetsen – voorlopig hebben ze méér dan genoeg! Ze gebruiken het maar als goeie input voor geintjes in het gezin;)
- Andere tandenborstel: Ze kiezen voor nu een zachte handtandenborstel. Geen elektrische meer. Scheelt herrie en getril. Het gevoel dat de borstel in haar mond veroorzaakt kan ze op deze manier veel beter zelf onder controle houden.
Nu ze merkt dat het op deze manier ’te doen’ is, kost het minder tijd om tot poetsen te komen. Ze staat nog wel eens enkele minuten te dralen voor ze zich ertoe kan zetten, maar dit is te overzien. Ze krijgt er langzaam aan meer vertrouwen in dat het wel goed komt.
Omdat het minder heftig is, is de hersteltijd daarna ook korter en kan ze gewoon rustig haar nacht in gaan.
Extra uitleg bij de Dagelijkse Dingetjes
In periodes dat er veel spanning is op allerlei vlakken in het leven, gebeurt het vaak dat de prikkelgevoeligheid toe neemt. Soms neemt deze prikkelgevoeligheid zelfs dusdanige vormen aan dat het heel beperkend is voor het dagelijks leven.
In deze Dagelijkse Dingetjes gebruik ik tandenpoetsen even als voorbeeld. Maar in wezen geldt dat bij hoge stress alle zintuigen veel meer op scherp komen te staan. En daarmee ontstaan dan extra stressbronnen – juist op een moment dat je dit niet kunt gebruiken!
Vanuit overprikkeling kunnen ook makkelijk allerlei angsten ontstaan. Het gaat dan niet zozeer om de angst an sich, maar om angst als signaal dat je stress te lang te hoog is.
Heb je veel last van bepaalde prikkels, dan is het goed om specifiek te kijken naar hoe je hier beter mee om kunt gaan. Het neemt de onderliggende stress niet weg, maar elk stukje waar je meer invloed op hebt en wat je voor jezelf makkelijker kunt maken, scheelt weer.
Als je dit soort dingen ziet gebeuren bij je kind met autisme, is het ook goed om je te realiseren dat het belangrijk is om te kijken naar onderliggende redenen.
Dwingen tot het doen van iets (bijvoorbeeld tandenpoetsen zoals in deze DDD), werkt altijd averechts, geeft altijd meer angst en hoge stress en vergt veel hersteltijd – ook voor jezelf!
En ik weet het – het kan je als ouder gek maken als je kind ineens dingen weigert die belangrijk zijn en toch moeten gebeuren. De eerste neiging kan zijn om vanuit autoriteit te vinden dat het maar even klaar moet zijn met die flauwekul!
Doe dan eerst een stap achteruit, adem in, adem uit, rust. Ga dan op onderzoek uit. Samen met je partner en samen met je kind als dat kan.
Ooit leerde ik van de ergotherapeut voor sensorische integratie een heel belangrijke les:
Prettige prikkels toevoegen helpt nare prikkels te verminderen
Om beter om te gaan met vervelende prikkels, gaat het er dus niet alleen maar om dat je deze weg haalt (dat kan immers niet altijd), maar ook dat je ze minder heftig kunt maken door prettige prikkels toe te voegen.
Als ik dit bespreek in een workshop, hoor ik vaak dat dit nieuw is. Als je dit echter in je eigen leven toe kunt passen, geeft het vrij laagdrempelig mooi een extra manier om wat van de scherpe kantjes van overprikkeling, stress en angst weg te halen.
Wat zijn prettige prikkels?
Dat bepaal je natuurlijk zelf. Hier in elk geval een aantal voorbeelden uit de praktijk.
- eigen muziek (voor sommigen geldt: flink harde muziek)
- warm bad/douche
- warme dekens (of paar lagen dekens)
- aaien van een huisdier
- met de vlakke hand tegen hout of een koel oppervlak voelen
- stoeien
- stevig knuffelen
- massage
- wiebelen, frunniken
- schommelen (onze zoon vond die ronddraaischommels heerlijk)
- verzwaringsdeken
- drukvest
Zit er iets tussen dat voor jou prettig werkt?
Of heb jij juist iets anders dat je prettig vindt om te voelen, ruiken, proeven, horen, zien?
Het kan heel fijn zijn om dit bewust toe te passen en uit te proberen op momenten van spanning, angst of overprikkeling. Zo heb je weer iets in handen dat bij draagt aan iets van ontspanning. Alle beetjes helpen!
Alles waar je zelf invloed op uit kunt oefenen, draagt bij een prettiger leven.
Dagelijkse Dingetjes bij autisme
Dit is een verhaal uit de serie ‘Dagelijkse Dingetjes op Donderdag’.
Dit zijn waargebeurde verhalen het het alledaagse leven met autisme, verpakt in een fictief ‘auti-gezien’.
Wil je de ‘Dagelijkse Dingetjes’ ontvangen in je mailbox, meld je dan hier aan voor mijn mail. Dan tref je alle belevenissen van Peter, Marijke en hun kinderen elke donderdag in je mailbox!
