Autisme en vakantie: stress of relax?
Dit jaar (2018) zijn we voor het eerst sinds een aantal jaar weer met het hele gezin op vakantie. In de Alpen. En eerlijk is eerlijk, ik ben best wel trots op ons als gezin! We hebben de vakantie zo geregeld dat het ook daadwerkelijk als vakantie voelt voor iedereen. Zo’n heerlijke, fijne vakantie, om te relaxen dus.
En ik geniet. Heel bewust.
We hebben door de jaren heen ontdekt hoe we harmonie en rust in ons gezin vorm geven en daar plukken we nu de vruchten van.
Ik wéét uit dat dit niet zomaar vanzelfsprekend is.
En ik wéét dat voor vele gezinnen waarin autisme een rol speelt, het woord vakantie een synoniem is voor stress, heel veel stress! Autisme en vakantie gaan gewoon niet zonder meer samen. In dit blog hoop ik je met ons verhaal en een aantal tips te inspireren tot een fijne vakantie voor zowel de gezinsleden mét als zonder autisme.
De Alpen
We zien onze zoon mijlen ver buiten zijn comfortzone stappen en toch genieten. En nóg een stap verder buiten die comfortzone zetten: nóg hoger de berg op dan we eigenlijk van plan waren. Het laatste stukje met de funiculaire, naar 3400 meter in mist en sneeuw midden in de zomer. Het is mooi, rustig en indrukwekkend. We zijn uren op pad. En we drinken warme chocomel met slagroom in een restaurant! Het is er weliswaar rustig, maar toch – een restaurant!!! Normaal gesproken betekent dit veel te veel prikkels: muziek, wachten, mensen die praten en lachen… je kent het wel. Want anderen ‘gezellig’ noemen;) We hadden dit al jaren niet kunnen doen en nu doen we het zomaar!
En als klap op de vuurpijl zijn we later nog naar een pizzeria geweest. Voor het eerst met het hele gezin! Weliswaar buiten op het terras, want binnen was de muziek aan. En toen het ging regenen, hebben we gewoon paraplu erbij gepakt en onder de plu verder gegeten – tot grote hilariteit van de kids en de ober.
Maar ja, naar binnen was geen optie en de pizza was te lekker om niet te eten. We zijn een raar gezin. “Prettig gestoord, met de nadruk op ‘prettig'” zoals we dat zelf zeggen;)
De juiste balans vinden
Doodmoe komen we terug. Ze duiken achter de laptop, ieder op een eigen kamertje. Ontprikkelen. Of samen gamen. Want ja, wij nemen laptops (ja, meervoud!) mee en zoeken een plek met goed internet. Voor ons gezin onmisbaar voor een fijne vakantie! De pc is toch een beetje heilig hiero;)
De uitjes passen we aan zodat ieder het aan kan. Soms kiezen we er ook voor om het niet te doen. Zoals de Via Ferrata: de routes duurden te lang en pasten daarmee niet in ons dagritme. Dan niet, dan gaan we wat anders doen dat wel kan.
Niet elk uitje is even spannend en intensief. Er zijn ook dagen dat we alleen maar naar beneden lopen om een dammetje te bouwen. Onze kids doen dat al van kleins af aan – en ook nu nog als grote pubers. We zoeken een rustig plekje op. Op de meeste plekken buldert het water oorverdovend hard naar beneden. Daar is veel teveel herrie. Onmogelijk om daar lang te blijven.
Maar bij het kleine stroompje kabbelt het gezellig naar beneden. Zoonlief bouwt secuur, rustig en met de juiste stenen. Ik stapel willekeurig wat stenen op elkaar en probeer de boel zo goed en zo kwaad als het kan dicht te maken. Samen bouwen we een dam die ruim boven onze knieën uit komt! We lachen om ons verschil in bouwstijl en vergelijken het verschil in resultaat. Het laat ook mooi zien hoe verschillend we zijn. En dat is prima:)
Grenzen aangeven
De uitjes worden afgewisseld met rustdagen. Een uitje is leuk, maar kost bakken met energie en dus is de bijkomtijd essentieel. Niets hoeven. De hele dag niet. En nee, ook al is het mooi weer, het is ook prima om te kiezen om de hele dag binnen te blijven en niks te doen, te programmeren of te gamen. Even geen felle zon, geluiden, warmte, nieuwe indrukken. Want ook al die prikkels moeten verwerkt worden. Dat vraagt tijd en rust.
Grenzen mogen aangeven is zó belangrijk! En ook zelf mogen bepalen wát je nodig hebt om bij te komen. En hoe lang je nodig hebt om bij te komen. Ongeacht wat ‘gebruikelijk’ of ‘normaal’ zou zijn.
Vaak leren we dat het belangrijk is om door te gaan, om dingen te ondernemen, om te genieten van alle nieuwe dingen die je tegen komt op vakantie:
‘Nu kan het, straks niet meer!’
‘Gamen kan ook thuis, hier heb je bergen’
‘Beeldscherm is slecht! Naar buiten gaan is goed voor je!’
‘We zijn toch niet voor niets zo ver gereden!’
Welke oordelen hierin herken je in jullie gezin?
De spanning tussen oordeel en behoefte
Niet zelden zit er een groot spanningsveld tussen wat je vindt dat hoort en dat wat jij (of een ander gezinslid) áán kunt. Het kan heel goed zijn om met elkaar in het gezin te kijken welke oordelen je hebt over vakantie vieren.
Wat ‘hoort’ en wat ‘hoort niet’?
Denk je daar als partners beide hetzelfde over?
Welke (onuitgesproken) verwachtingen heb je beide?
Welke behoefte heeft ieder gezinslid? Rust, eigen plek, avontuur, actie, lezen, cultuur, lekker eten, kamperen of luxe?
Meningsverschillen ontstaan vaak over het verschil in uitvoering: de een wil iets zus, de ander zo. Als je start met kijken naar de behoefte die zit onder dat wat als wens genoemd wordt, kun je veel makkelijker samen kijken naar een manier die recht doet aan elk gezinslid.
En niet alles hoeft altijd samen. Soms vergt het gewoon ook behoorlijk zoeken en buiten je bekende kaders kijken om het fijn te maken. Het kan goed zijn om daarvoor eens met anderen ervaringen uit te wisselen. Je hoeft echt niet altijd het wiel alleen uit te vinden. Wij hebben ook een paar jaar vakantie verdeeld omdat het voor onze zoon toen veel was qua verandering en overprikkeling (hij was toen net uitgevallen op school en had daar lange hersteltijd van nodig – hij was gebaat bij rust en een fijn thuis, niet bij vakantie).
Heel praktisch voorbeeld: kamperen of hotel was voor ons een no-go. Dus hadden we een wat groter huisje gehuurd (zelf koken = bekende smaken!), zodat de kids een eigen kamer hadden, eigen plekje om zich terug te kunnen trekken.
En wifi uiteraard! Goede wifi wel te verstaan!
En ze wilden actief doen, dus zijn we gaan kijken naar de mogelijkheden daar: een overzichtje met keuzes en met elkaar voor bespreken wat kan en wanneer, rekening houdend met bijkomtijd. Een prettige vakantiestructuur aanbrengen. Zo zijn we voor ons 20-jarig huwelijk gaan downhillen met het hele gezin. Supergaaf! Maar heel intensief. We hadden bewust ervoor en erna een rustdag ingepland.
Doordat er rust mag zijn, ontstaat er ruimte voor actie. Balans is alles!
Onze kinderen zijn nu oud genoeg om alleen te laten, dus wij konden als ouders ook samen op pad, even gewoon alle tijd voor elkaar.
Toen de kids kleiner waren, gingen we ook wel apart op stap: even alleen, even niets aan je hoofd, rust.
Tips voor een fijne vakantie:
Waarschijnlijk heb jij ook al eens vakantie gehad. Dan is het handig om met je partner te gaan zitten en samen op een rij te zetten:
- Wat ging er goed in de vakantie? Wat wil je komende vakantie weer? Wat maakte dat het goed ging?
- Wat zou je anders willen?
De 7 stappen naar meer rust en minder stress kun je niet alleen op jezelf toepassen, maar ook gebruiken als leidraad voor het organiseren van een fijne vakantie:
- Wat zijn belangrijke stress-signalen voor jullie?
- Wat zijn bekende stress-oorzaken?
- Welke structuur is prettig?
- Hoe kun je zorgen voor een fijne balans tussen inspanning en ontspanning?
- Welke prikkels kun je verwachten en hoe kun je daarmee dealen (of vermijden of verminderen)?
- Wat is een handige manier om je grens aan te geven?
- Stap 7 is ‘Terugval voorkomen’: een handig kort overzicht van de belangrijkste dingen om te doen als je toch in de stress schiet. Fijn om dat vooraf te weten zodat je het sneller toe kunt passen en de stress niet eerst torenhoog op hoeft te lopen.
Tip voor dit voorbereidend gesprek: schrijf mee!
Als je mee schrijft tijdens je gesprek, kun je makkelijk checken of je elkaar goed begrepen hebt.
Het geeft ook rust in het gesprek. Het maakt onduidelijkheden direct zichtbaar, zodat je even verder door kunt vragen en luisteren naar wat de ander nou precies bedoelt.
Wat ook prettig kan zijn, is dat je dan de focus bij tijd en wijle kunt verleggen naar het papier, feitelijke info die daar gewoon rustig neergeschreven staat in plaats van te verdwijnen in een teveel aan woorden, emoties, mimiek en andere lichaamstaal. Het één vervangt het ander niet, maar de combinatie kan fijn zijn. Scheelt een hoop frustratie! Ik zou zeggen: probeer het eens uit!
Wat helpt jou om jullie vakantie fijn en rustig te laten verlopen?
Deel het gerust in het reactieveld! Door je ervaringen te delen, kun je wellicht een ander auti-gezin inspireren tot een fijne vakantie!
Heel mooi omschreven Karin, herkenbaar! En goede tips ook.
Dank je Esther!
Wij doen dat net zo en deden dat net zo. Vroeger: auti pa en auti zoon. Op vakantie naar de Alpen, op een boerderij. Heerlijk! Weinig prikkels en weinig stress. Auti zoon heeft daar geleerd hoe met de hand te melken… je ziet de liefde voor de natuur nog steeds bij alle kinderen terug.
Nu auti man en vrouw met Parkinson. Dus ook prikkelgevoelig. Zo lang het kan doen we de vakantie op dezelfde manier. Door de Parkinson gaan lange autoritten niet zo makkelijk meer. Wandelingen worden ook lastiger. De vakanties doen we op dezelfde manier maar op kortere afstand. Is altijd een succes.. rust, ruimte en regelmaat zijn voor ons de succesformule.
Mooi dat jullie dat ook zo aanpassen op wat kan. Uiteindelijk gaat vakantie over rust en plezier. Op een boerderij lijkt me inderdaad ook heerlijk! Ik wens jullie nog vele mooie rustige vakanties toe:)